studio_antigone_

Seizoen 2023/2024

HET BITTERE KRUID

Marga Minco

2, 3 en 4 mei 2024 Theater na de Dam

' Ik wilde mijn familie verder laten leven door over haar te schrijven.' Dit zegt Marga Minco (1920) over haar autobiografisch boek: Het bittere kruid. Hierin beschrijft ze hoe haar familie argeloos een systeem van vernietiging wordt binnengedreven en hoe zijzelf overleeft

In de voorstelling vertellen Maruja Bobo Remijn en Julien Croiset de verhalen zoals ze geschreven zijn. Afwisselend zijn ze verteller, personage of allebei tegelijk, al naar gelang de dialogen die er in voorkomen 'gespeeld' of 'verteld' worden. Af en toe is daar de stem van Marga Minco.

Met karige middelen wordt de wereld van Het bittere kruid opgeroepen. Leidraad voor de enscenering is de schrijfstijl van Marga Minco, licht van toon, zonder grote emoties. De schrijfster was gedurende de oorlog een jonge vrouw van 20-25 jaar. Toch koos ze voor een jong meisje, een kind nog, als verteller. Argeloos, met soms kinderlijke naïviteit, kijkt het meisje naar de gebeurtenissen. Nooit gaat het nadrukkelijk over de verschrikkelijke wandaden van een misdadig systeem. Deze worden hoogstens gesuggereerd. Het is ook niet nodig. De toeschouwer kent de afloop en zal de teksten met de eigen beelden aanvullen.

Credits

Tekst Marga Minco Spel Maruja Bobo Remijn en Julien Croiset Kostuums Dorien de Jonge Regie Agaath Witteman Productie Studio Antigone

Met dank aan Sacha van Ravenswade

Marga Minco, foto N.N.

Agenda

De foto dateert uit de winter van 1943-1944. Onderduikadres Bleekersvaartweg in Heemstede aan de achterzijde van het huis. De andere bewoners leerden haar kennen als 'Marga', de naam op haar valse persoonsbewijs, met haar geblondeerde haar. Deze foto weerspiegelt het slot van het hoofdstuk 'Een ander' in Het bittere kruid.

Seizoen 2023/2024

Schrijf me in het zand

Inez van Dullemen Première 14 maart 2024

E X T R A Op 4 en 5 april '24 in het Betty Asfalt Complex en op 13 april '24 in het Pleintheater (beide theaters in Amsterdam) zijn er vóór de voorstelling extra muzikale lezingen door Mandy Sleijpen. Zie voor informatie onderaan deze pagina.

EXTRA

Op 4 en 5 april '24 in het Betty Asfalt Complex en op 13 april '24 in het Pleintheater (beide theaters in Amsterdam)

Muzikale lezing door Mandy Sleijpen

Aan het eind is er een Q&A waarin onder andere met elkaar gesproken wordt over de volgende vragen:

Hoe kan een kind dit zo lang geheim houden?
Hoe komt het uit?

Zijn er signalen te herkennen?
Hoe zouden we het kunnen voorkomen?
Wat kunnen we met elkaar doen?
Wat kan je als docent vragen/doen?
Wat kan je doen als je een vermoeden hebt?
Kijk op: www.wijzijnm.nl voor meer informatie.

Foto: Marieke Timp

'Op mijn 12e verjaardag kreeg ik van Pappa een speelgoedpanter, een koffertje en een pessarium'.

Judith leest deze tekst in het dagboek van haar dode zusje, Anne. Ze is dan op bezoek in het ouderlijk huis om haar moeder te helpen bij de verhuizing. Wat zou die tekst betekenen? Als een detective doorspit Judith elke papiersnipper die Anne heeft achtergelaten. Opeens stuit ze op de contouren van een schokkend geheim...

Inez van Dullemen onderzoekt met Schrijf me in het zand de complexiteit van incest. Ze laat ons een gezin zien verstrikt in een web van begeerten, frustraties en schuldgevoelens. Anne kom t al op vierjarige leeftijd in dat web terecht en zal er niet levend uit tevoorschijn komen.

Schrijf me in het zand is een oorspronkelijk Nederlands stuk van de in november 2021 overleden schrijfster Inez van Dullemen . Zij schreef het in 1989 in opdracht van Theater van het Oosten. Schrijf me in het zand werd een zeer aangrijpend, pijnlijk en intrigerend stuk dat laat zien hoe incest verborgen kan blijven en tot verschrikkelijke gevolgen kan leiden. Er werd geschokt gereageerd. Nog nooit was de verboden intimiteit tussen vader en dochter zo dichtbij. Niet verwonderlijk: in die tijd zat incest nog onbespreekbaar in de taboesfeer. Na de première ging Schrijf me in het zand - in vele talen vertaald - de wereld over, maar werd in Nederland nooit meer door de professionele theatergroepen opgevoerd. Hoe is dat nu, 35 jaar later? Het is opvallend stil rondom incest. In een tijd dat grensoverschrijdend gedrag op elk gebied aan de kaak wordt gesteld, is dat heel opmerkelijk.. Alsof het 'over' is. Helaas is dat niet waar. Maar we willen het liever niet zien, we draaien ons hoofd weg van de slachtoffers waardoor zij zwaar beschadigd achter blijven, zonder enig uitzicht op mini maal een 'leefbaar' leven.

Daarom is het te prijzen dat in december '23 een landelijke campagne is gelanceerd: Durf te zien - geïnitieerd door STICHTING WIJ ZIJN M, met ervaringsdeskundige Mandy Sleijpen voorop, een stichting die het taboe rondom seksueel misbruik wil doorbreken.

CREDITS Tekst Inez van Dullemen Spel Marguerite de Brauw Judith; Céline Vermeulen Anne; Julien Croiset Vader Louis; Tineke Schrier Moeder Linda; Yannick Bronkhorst Schoolvriendje/Psychiater. Decor Herbert Janse Kostuums Dorien de Jonge Fotografie Marieke Timp Regie Agaath Witteman Techniek Kees van Zelst, Tommy Zwartjes Website Alexander Croiset Productie Studio Antigone

Première 14.03.2024 Schouwburg Amstelveen

Foto: Marieke Timp

Recensie: Schrijf me in het zand - Studio Antigone door Rosalie Fleuren

Gezien op 14 maart 2024, Schouwburg Amstelveen

Het lijkt wel wat op een strafzaak, de enscenering die regisseur Agaath Witteman van Studio Antigone aan Schrijf me in het zand heeft gegeven. De lege stoel van het slachtoffer (Anne), tussen twee getuigen/bepleiters (zus en jeugdvriendje/psychiater), de medeplichtige (moeder) helemaal links en de dader (vader) rechts. Met zus Judith als detective zien we een weerzinwekkende geschiedenis rondom incest met gepaste afstandelijkheid aan ons voltrekken.

Judith bezoekt haar ouders na de onverwachte, zelfverkozen dood van haar zus Anne, waarmee ze nauwelijks contact had, omdat zij in een psychiatrische inrichting zat en psychotisch was verklaard. In de achtergebleven dagboeken en nooit verstuurde brieven ontdekt ze een vreselijk geheim: haar vader blijkt haar zusje jarenlang seksueel misbruikt te hebben. In Schrijf me in het zand onderzoekt Judith (Marguérite de Brauw) hoe het zo heeft kunnen lopen. Ze voelt haar ouders aan de tand en kijkt kritisch naar haar eigen herinneringen.. (meer…)

Voorbeschouwing: Schrijf me in het zand - Studio Antigone door Hein Janssen 11 maart 2024

Incestdrama 'Schrijf me in het zand' opnieuw op de planken, maar waarom happen zo weinig theaters toe?

Vijfendertig jaar nadat Schrijf me in het zand door heel Nederland werd gespeeld, is er een nieuwe bewerking van het incestdrama van Inez van Dullemen. Theaters zijn huiverig om het te programmeren, zegt acteur Julien Croiset: 'Ze kiezen liever voor cabaret en tributebands.' (meer)

Recensie: Schrijf me in het zand door Anne-Rose Mater-Bantzinger (link)

Bijzonder is dat Agaath Witteman dit toneelstuk, dat laat zien hoe incest verborgen blijft en tot fatale gevolgen leidt, in 1989 als eerste regisseerde bij het Theater van het Oosten. Van Dullemen schreef het stuk in opdracht van dit gezelschap, waarvan Witteman indertijd de artistiek leider was. Je zou dus kunnen zeggen dat Witteman Van Dullemen mede de opdracht gaf om Schrijf me in het zand te schrijven. Er is dus een band tussen het stuk en de regisseur. (meer)